Haadkategory: Frysk-Fryslân
16 augustus 2017
LIUWE VAN DER MEER - Se wurde bewarre yn Stockholm, yn 'e Nydahl Kolleksje fan it Stiftelsen Musikkulturens Främjande, sân blêden giel-brún papier, 30 by 22,3 sm grut, oan beide kanten beskreaun, op elke bledside tolve muzykbalken. Der binne twa kleuren inkt brûkt foar de noaten en fierder steane op 'e earste side wat nammen fan eardere eigeners. It is in fioelesonate, mei flotte hân [...]
15 augustus 2017
MARITA DE JONG - De taal fiere yn in eigen frijsteat, mei it Frysk yn ’e haadrol. Dat is it útgongspunt fan Lân fan Taal. Yn 2018 wurdt Ljouwert-Fryslân Kulturele Haadstêd fan Europa. Dêr is Lân fan Taal in belangryk ûnderdiel fan. Konneksje meitsje mei elkoar, dat is ien fan de funksjes fan taal. Mar wol in hiele wichtigen. General manager Siart Smit wit dêr [...]
11 augustus 2017
ONNO FALKENA - De stadige Noard-Fryske revolúsje begjint yn Struckum, mar ‘Wutbürger’ bedriigje ambisjeus taalbelied 2017 liket in opmerklik, mar ek spannend jier te wurden foar de lytse Noard-Fryske minderheid yn Sleeswyk-Holstein. Yn de rin fan dit jier wurde alle giele weiwizers yn Noard-Fryslân twatalich Dútsk-Frysk makke. Noard-Fryslân is dêrmei Fryslân yn Nederlân in slach foar. Dat is opmerklik, want yn in grut part fan [...]
8 augustus 2017
BERTUS MULDER - Hûndert jier lyn, op 2 maart 1916, kaam Anne Adams Vondeling te wrâld yn Appelskea, yn de súdeasthoeke fan de provinsje Fryslân. [1] Fan hûs út wied er frijsinnich-demokraat. Vondeling wie, mei ûnderbrekkings, keamerlid foar de PvdA fan 1946 oant en mei 1979, doe’t er de oerstap makke nei it Europeesk Parlemint. Hy kaam om it libben by in autoûngelok yn Mechelen. Vondeling wie [...]
7 augustus 2017
MARITA DE JONG - Alles wat oproept tot reflectie, omarm ik Andrea Möller groeide op in Lemgo, een stad met zo’n 40.000 inwoners in Noordrijn-Westfalen, maar woont en werkt al heel lang in Leeuwarden. Ze beschikt over een groot internationaal netwerk op het terrein van kunst en cultuur. Andrea noemt zichzelf een ‘bouwer’, is nieuwsgierig, houdt van Fryslân, maar heeft niets met onkritisch nationalisme. Kunst [...]
3 augustus 2017
GERBEN DE VRIES - Diel 2 Komt Jantien de Boer mei har boekje Landschapspijn ek mei mooglike oplossingen? Sels beweart se fan net. Se wit ek hiel tûk de skuldfraach te ûntrinnen troch ek de 'dieders' oan it wurd te litten. De Boer giet hiel dapper letterlik de boer op. Dat giet no ek wat makliker as pakwei tweintich jier werom, want doe wiene boeren hiel [...]
2 augustus 2017
GERBEN DE VRIES - Diel 1 Ek trije jier ferlyn fytste ik al alle moandeitejûns nei de sportskoalle, yn itselde kompleks dêr't ek it fuotbalstadion sit. Tsjinoer it stadion leit in braaklizzende flakte fan sa'n 100 by 50 meter. Op in jûn seach ik dat in ljip in roek sloech. Twa as trije wiken letter, dêr wol ik ôf wêze, ûntduts ik dat der fjouwer [...]
20 juli 2017
GERBEN DE VRIES - Utsein Atte Jongstra sille de measte minsken in ensyklopdy grif net fan A oant Z lêze. Foar ús gewoane minsken is it meastentiids wat omsneupen, seker yn de fjouwer mânske dielen fan de nije ensyklopdy fan Fryslân. Okkerdeis foel myn each op diel ien. It like even oft sawat de helte fan alle opnommen Friezen de namme 'Dijkstra' droech. Lokkigernôch ûntduts [...]
11 juli 2017
TSJOMME DIJKSTRA - "Het landschap is niet meer wat het geweest is, maar dat is het ook nooit geweest. Hoe het ooit was, laat nog steeds het buitendijkse land langs het Wad zien. Door de eeuwen heen heeft de gebruiker zijn land niet alleen onderhouden, maar ook verbeterd. Daarzonder zou het ook in korte tijd weer verwilderen." Sa begjint it fyfde haadstik fan Het landschap [...]
30 juni 2017
HENK WOLF - Een paar jaar geleden zette een vertwijfelde lerares Nederlands de volgende taalkundevraag uit een schoolboek op Facebook: "In welke zinsdelen kan als enige woord een bijvoeglijk naamwoord voorkomen?" Ik heb een tijd nagedacht en kwam tot de conclusie dat dat er minimaal veertien zinsdelen zijn waarin dat kan. Vermoedelijk hebben de makers van het schoolboek die niet allemaal bedacht, daarom zet ik [...]
22 mei 2017
HENK WOLF - Af en toe verandert een woord van woordsoort. Zo kun je van het werkwoord 'vangen' een voltooid deelwoord 'gevangen' maken. Dat is nog steeds een werkwoord, maar als je het hebt over 'de gevangen boef', dan is het opeens een bijvoeglijk naamwoord. Daar kun je weer een zelfstandig naamwoord van maken: 'de gevangene'. Zelfs jaartallen worden tegenwoordig wel eens als bijvoeglijk [...]
1 mei 2017
HENK WOLF - Fryslân is in frij grut en unifoarm taalgebiet. De dialekten fan súdwest en dy fan noardeast ferskille benammen yn de klanken faninoar en Friezen kinne sprekkers fan oare dialekten prima begripe. Dêr wie gjin taalpolityk foar nedich. Foar it Nederlânske taalgebiet wie dat wol sa, de ienheid fan hjoed de dei is berikt troch in standerdisearring en troch it gebrûk fan dy [...]
2 maart 2017
HENK WOLF - Minsken binne fluch op 'e teantsjes trape. Der is net folle foar nedich om se lulk te meitsjen. Yn in petear brûke minsken allegear ûnbewuste middels om derfoar te soargjen dat se gjin spul mei-inoar krije. Op it grinsflak fan taalkunde en psychology is in soad ûndersyk dien dat fan dy middels foar it ljocht brocht hat. Sa witte wy út ûndersyk [...]
30 januari 2017
HENK WOLF - Een paar jaar geleden stond aan de Rengerslaan in Leeuwarden nog de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, afgekort: NHL. Nu gebruikt dat instituut de naam NHL Hogeschool. Dat is in veel opzichten een raadselachtige naam. Het opvallendste raadsel is natuurlijk dat het woord Hogeschool niet alleen letterlijk in de naam zit, maar ook nog eens verstopt zit in de afkorting. Ook raadselachtig is de [...]
12 januari 2017
HENK WOLF - Yn it Nederlânsk kinst sizze dat der “over een week” wat te gebeuren stiet. Yn it Frysk kin dat fansels like goed: “Oer in wike is it klear”. Kinst ek oanjaan dat dy wike hjoed yngiet, lykas yn de folgjende sinnen: (1) Vandaag over een week zijn je schoenen klaar. (2) Hjoed oer in wike binne dyn skuon klear. Kinst de [...]
3 januari 2017
PETER DE RUYTER - 'Uiteindelijk zijn de meeste boeren het gelukkigst met 50 tot 60 koeien', ik praat op een verjaardag met een boer uit de omgeving van Langezwaag in Friesland. We hebben het over het veelbesproken begrip landschapspijn; 'maar dat aantal koeien moet wel uit kunnen, met de huidige melkprijs lukt dat van geen kant, er moet geld bij'. De laatste weken laait de [...]
27 december 2016
LIUWE VAN DER MEER - 'Ik rop syn namme tsjin de simmersee', sa begjint Douwe Tamminga it earste gedicht fan syn magistrale syklus In Memoriam, skreaun nei oanlieding fan it ferstjerren fan syn iennichste soan Anne yn 1968. De dichter dy’t it fertriet útraast en him dêr winliken ek gjin ried mei wit. It bliuwt in oangripend byld. Der binne mear dichters en skriuwers dy’t it [...]
16 december 2016
WILLEM WINTERS - Sosjologen neame it arbeiderskultuer - merke, lieten [meisjongers], [platte] taal - ensafhinne. Philip Snijder is gjin sosjolooch, mar skriuwer. Syn roman 'Zondagsgeld' giet oer it libben op Bickerseilân, in buert yn Amsterdam, it is in tige sletten mienskip mei in eigen kultuer. De haadpersoan, in jonge fan 11 jier besjocht de ferhâldingen op Bickerseilân, dêr't er him net thús fielt. Oarsaak is it ûnderwiis [...]
15 december 2016
GERBEN DE VRIES - It oerkomt my oars net sa faak, dat ik in skiednisboek net útkrije kin. Je besykje it nei in pear wiken nochrris, litte it in skoftke lizze en geane dan op 'e nij oan 'e slach, om in jier letter te fernimmen dat it boek noch altyd op de steapel noch út te lezen boeken leit. Frustrearjend. Dat oerkaam my foarrich jier [...]
18 november 2016
HENK WOLF - De kar tusken 'do' en 'jo' is soms dreech. 'Do' kin ûnfetsoenlik oerkomme en 'jo' ôfstannelik. Foar in protte minsken is de oanspraak yn de tredde persoan dan in oplossing. Sa freegje myn studinten faak: "Henk, hat Henk de toets al neisjoen?" "Wom ek in pûdsje?" Ik haw op it stuit mar leafst trije studintes dy't noch in oare oansprekfoarm [...]
