Haadkategory: Frysk-Fryslân
21 november 2013
de Moanne publiceert de Domela Nieuwenhuis-lezing die Willem Frijhoff op 17 november jl. hield in Heerenveen. De tekst is hier te vinden. Deze lezing is een initiatief van het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Museum. Het in stand houden van het Domela Nieuwenhuis Museum kost geld. Er is een fonds, het Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Fonds, dat ooit in 1914 is opgericht om Domela van een goede oude dag [...]
11 november 2013
GERBEN DE VRIES - Elkenien kin de útdrukking ‘histoaryske sensaasje’. De skiedskriuwer Johan Huizinga bedoelde hjirmei it direkte en ûnmiddellike kontakt mei it ferline troch in relatyf ûnbetsjuttend objekt as bygelyks in print, in âld boek of in klank út in Midsieusk liet. It is de sensaajse fan troch it kaaigat fan de tiid te sjen. Aly van der Mark hie sa’n momint wa wit [...]
7 november 2013
KAREL GILDEMACHER - Der binne net in soad âldere boeken dy’t hjoeddedei nochris op ‘e nij en dan ferbettere útjûn wurde. Dat jildt yn it algemien, foar Nederlân ek en foar Fryslân seit soks him sels. Der binne fansels wat omstavere literêre (proaza)wurken en samle gedichten en inkelde kear binne dy ek wat bewurke, lykas de Rimen en Teltsjes. En dan binne der in pear [...]
6 november 2013
GERBEN DE VRIES - Yn 1879 wie de daam nei it Amelan klear en koe de provinsjale subsydsje ynkassearre wurde. Der wie in frij soad onaslibbing oan wjersiden fan de dyk, safolle dat der no tocht wurde koe oan twa oare diken om it waad tusken it eilân en de fêste wâl fan Fryslân yn te polderjen. De eastlike dyk soe 12 km lang wêze [...]
31 oktober 2013
THEO KUIPERS - Bestjoerders fan keatsferienings wurde somtiden in bytsje wyt om 'e kop as der in merkeljier op komst is. Want jubilea betsjutte ekstra wurk en grutte finansjele útjeften foar de min of mear ferplichte festiviteiten. Der moat in oansprekkende keatspartij organisearre wurde, reunykeatserij, aktiviteiten foar de jeugd, in bysûndere feestjûn en fansels in jubileumboek. Guon bestjoerders sjogge der, mei it weromrinnend tal frijwilligers [...]
29 oktober 2013
GERBEN DE VRIES - Yn de 19e ieu waarden der ferskiedene plannen makke om de Fryske fêste wâl te ferbinen mei it Amelân, mei as foarnaamste doel letter stikken waad yn te polderjen. Dat krekt dit eilân sa faak yn byld wie kaam troch de lytse ofstân nei it fêstelân: noch gjin 9 kilometer. As der ienris twa diken lein wiene, koe út ein set [...]
21 oktober 2013
GERBEN DE VRIES - Nei de emigraasje fan Worp van Peyma nei de Feriene Steaten yn 1849 publisearren freonen syn rapport oer in daam nei it Amelân. Underwilens waard op it eilân tusken 1846 en 1851 de Moldyk oanlein, letter yn dat desennium folge troch in stiennen daam ter hichte fan de Ballummerbocht. It gefaar fan oerstreamingen wie dêrmei in stik minder wurden. Dochs bleau [...]
11 oktober 2013
HENK WOLF - Is it slim as in taal útstjert? Nee, fansels net. Spitich miskien, sa't it spitich is dat der gjin dinosaurussen oer binne, mar net ien by syn rjocht ferstân leit der wekker fan dat de dinosaurus wei is. It is wol slim as talen lijerich wurde. Dat is in foarstadium fan útstjerren en dat stadium kin heel lang duorje. Sokke lijerige talen [...]
10 oktober 2013
GERBEN DE VRIES - Yn febrewaris 1825 wiene der grutte oerstreamingen yn Fryslân, Grinslân en Oerisel. Ek eilannen as it Amelân stiene sawat hielendal ûnder wetter. It wetter fan de Noardsee soarge al ieuwen lang foar problemen. De Sudersee waard aloan grutter. Omdat dizze Sudersee ûndjip wie – faak net mear as ien meter djip – wie de farwei fan de Noardsee nei Amsterdam gauris [...]
8 oktober 2013
ERNST BRUINSMA - Vorige week zat ik in de Martinikerk in Franeker. Daar vond een bijzondere plechtigheid plaats omdat Kees Kuiken voornemens was te promoveren op zijn onderzoek naar de geschiedenis van het Bildt. Het zal weinigen verrassen dat hij zijn verdediging met verve heeft volbracht. Toch wilde het maar geen groots evenement worden. Het cortège was misschien wat klein, de kerk wat groot en [...]
30 september 2013
GERBEN DE VRIES – De lêste kear dat ik nei it Fries Museum gie, wie ik in jier as tolve, trettjin. Der is my fan dat tripke nei Ljouwert net safolle bybleaun, útsein it Swurd fan Grutte Pier. Hy hjitte oars doe noch Greate Pier. Ik bin nea wer yn it gebou oan de Twabaksmerk west. Wêrom eins net? In goede fraach. Yn alle gefallen [...]
27 september 2013
GERBEN DE VRIES - Dit jier is it fyftich jier lyn dat de feriening De Fryske Waedrinners oprjochte waard. Dat barde op 15 septimber 1963. Al hûnderten jierren rûnen der by gelegenheid minsken op it waad. Bygelyks nei de Kalkman (Engelsmanplaat), Skiermuontseach of it Amelân. Dat barde benammen by ekstreem lege wetterstannen of yn ‘e winter, as minsken ‘skoskerinnend’ oer it iis gean koene. It [...]
23 september 2013
GERBEN DE VRIES - Lang lyn studearre in goede maat mei my skiednis. Yn it tredde jier fan ús stúdzje hiene wy in wurkkolleezje ‘Ferset yn Europa’, oer de foarmen fan ferset tsjin it nazirezjime yn ferskate besette lannen. Hy soe it ferset yn Hongarije, Roemenië en Tsjecho-Slowakije ûndersykje. Omdat er ek oare dingen belangryk fûn, beheinde er him mar ta it ferset yn twa [...]
19 september 2013
MARIEKE VINCKERS - In grutte keale griene flakte, dêr’t gjin greidefûgels boppe fleane. Gjin loftoanfallen fan in skries of strânljip dy’t sit te brieden. Gjin gesnerp fan in sprinkhoanne of in imerke. In lânskip sûnder lûd. Stilte yn ’e maitiid. It is miskien dreech om yn te tinken, mar dat is ús takomst. Sterker noch: de maitiid wurdt al hieltyd stiller. Mei it boargerinisjatyf ‘Kening [...]
12 september 2013
HENK WOLF - Taalkundig gezien leven we in spannende tijden. We zijn namelijk getuige van een verandering waarvan we al eeuwen vermoedden dat ze zou komen: het woordgeslacht verdwijnt uit het Fries en Nederlands. Momenteel hebben het Fries en Nederlands twee woordgeslachten. Zo hebben we de-woorden, zoals vaas, faas, man, hond en hûn. En we hebben it/het-woorden, zoals glas, glês, famke, meisje, boek en jampotje. [...]
9 september 2013
PETER DE RUYTER - Fryslân is de relatie met zijn oorsprong, de zee kwijtgeraakt Jarenlang ging ik met mijn ouders naar de Waddeneilanden op vakantie. Met de trein naar Harlingen of met de bus naar Lauwersoog en vandaar per boot naar Schier of Vlieland. De eilanden staan in mijn geheugen gegrift en gebeiteld als prachtige plekken. De vertrekpunten en de vastelandskust zijn in mijn [...]
22 augustus 2013
GERBEN DE VRIES - Yn juli 2012 kamen der foto’s boppe wetter fan in eksekúsje yn oarlochstiid, 1947, Sumatra. Noch net sa lang lyn bekende in man dat er der by west hie. Ik wit net krekt oft dizze Harrie N. doedestiids ek in deiboek byholden hat, omdat er noch sa presys wist dat de eksekúsje plak fûn hie by it doarpke Gedong Tataan. Ik [...]
13 augustus 2013
’Maisy, wêr bist?’ is in nij projekt fan de Typesetters op it waad by Swarte Haan. De Typesetters is in dynamysk kollektyf fan foarmjouwers en dichters dat wurket mei milieufreonlike materialen en tydlike street art pleatst op ferskillende plakken yn Fryslân. Sa wienen der earder al aksjes op de seedyk by Holwert en oan in braadlizzend stik grûn yn it sintrum fan Ljouwert. ‘Landscape poetry werkt als een [...]
8 augustus 2013
HENK WOLF - "Dy auto gong fet hurd!" en "dy broek is echt fet hip!" By jonge Friezen is 'fet' it nije 'tige'. It is bûn oan leeftyd. Myn oarehelte is 33 en kin it noch krekt op in natuerlike manier brûke. Ik bin 40 en ik krij it net ta de strôt út. Ik fûn it heel opfallend dat in synonym fan 'fet', nammentlik [...]
5 augustus 2013
TSJOMME DIJKSTRA - Op de Ryksuniversiteit yn Grins docht taalwittenskipper Kees de Bot mei kollega’s ûndersyk nei meartalich ûnderwiis. De Bot sjocht benammen nei it Ingelsk as twadde taal yn it fuortset ûnderwiis. Dúdlik is wol dat de útkomsten fan syn ûndersyk net sûnder mear jilde foar it Frysk as twadde ûnderwiistaal. Elke situaasje is wer oars. It makket in soad út wat bern bûten [...]
