Haadkategory: Frysk-Fryslân
9 maart 2016
HENK WOLF - As ien seit dat er 'in nikker' sjoen hat, dan freegje jo nei alle gedachten oft it net in bytsje minder ûnfetsoenlik kin. Wy kinne it wurd 'nikker' yn it Frysk en Nederlânsk fan hjoed de dei foaral as skelwurd foar in neger. Mooglik is it in ûntliening oan it Ingelsk, dêr't 'nigger' in frijwat leechlizzende oantsjutting fan in donkerhûdich persoan is. [...]
8 maart 2016
GERBEN DE VRIES - In protte minsken hawwe noch altyd it idee dat sawat alle joaden yn de Twadde Wrâldkriich troch oproppen en razzia's oppakt en strookrjocht nei Westerbork transportearre binne. Foar in wichtich part wie dat ek sa, mar der wie ek in kategory minsken dy't earst yn in wurkkamp sieten. Oer dizze groep manlju, want dêr ha wy it oer, giet it boek [...]
2 maart 2016
GERBEN DE VRIES - Wy hawwe it der wolris oer mei freonen: kinne jimme famyljeferhalen dy't âlder binne as dy oer pake en beppe? Berop en wenplak fan oerpake en -beppe binne faaks noch wol bekind, mar meastentiids ek net folle mear as dat. Dy ferhalen geane net mear as hûndert, op syn heechst hûndertfyftich jier tebek. Yn tsjinstelling ta bygelyks de adel hawwe wy, [...]
24 februari 2016
JAN KLEEFSTRA - Het aarz’lend volk weet nauw wat er gebeurt, Het stroomt per slot waarheen de stroom het sleurt. Goethe, Faust II (vertaling N. van Suchtelen) Een tijdlang kroop ik vrijwel dagelijks op een racefiets om mijn trainingsarbeid te vervullen, die zich in de wedstrijden terug moest betalen. Jaren fietste ik diezelfde dagen vanuit Akkrum op een ‘gewone’ fiets zonder versnellingen [...]
22 februari 2016
HENK WOLF - Bijwoorden kunnen over het algemeen op twee plaatsen in de zin staan: meteen na de persoonsvorm of er meteen voor. In het laatste geval vormen ze het eerste woord van de zin. In (1) en (2) staan een paar voorbeeldjes: (1) altijd: Ze komt altijd te laat. Altijd komt ze te laat. (2) helaas: Het mag helaas niet. Helaas mag het niet. [...]
16 februari 2016
GERBEN DE VRIES - It skriuwen fan in skiednis fan in doarp, stêd as gemeente bliuwt lestich. By in doarp giet it fakentiids yn earste ynstânsje om it lân en buorkerijen, fan de Midsiuwen oant hjoeddedei. De lêste tiid krijt de nammekunde - mei spesifyk oandacht foar fjildnammen - wer wat mear oandacht. De tsjerke kaam der by en fan de 19de iuw ôf soms twa [...]
11 februari 2016
ALBERT REINSTRA - Op de eerste dag van 2016 overleed op 70-jarige leeftijd Sytse ten Hoeve. Een aimabel en bijzonder mens. Sociaal, inlevend, attent, trouw, en daarnaast gedreven, vasthoudend en nieuwsgierig. Een geboren verhalenverteller met een enorm visueel geheugen en een bijna encyclopedische kennis. Aan die kennis leek geen einde te komen. Vooral muziek, literatuur en met name de Friese cultuurhistorie hadden zijn interesse en [...]
4 februari 2016
GERBEN DE VRIES - As jonges fan it wetterlân giene wy yn de iere maitiid te aaisykjen. Ljipaaien fansels, mar ek wol dy fan skriezen en strânljippen. Dy fan de skries fûn ik doe de lekkerste. In inkelde kear strûpten wy de overal omheech en toffelen wy troch it wetter nei in merkelnêst. Al seinen wy 'poep' tsjin de swarte fûgel. Wy toarken moai wat yn de [...]
3 februari 2016
HENK WOLF - Meastal skriuw ik foar de Moanne oer dingen dy't my yn 'e deistige taalpraktyk opfallen binne. No wol it ris oars dwaan: ik wol wat spekulearje oer it Frysk fan de takomst. Hoe soe dat klinke? De oanlieding is in kolleezje taalskiednis dat ik jou foar studinten Nederlânsk. Dêrby beprate wy trends yn taalferoaring. Yn dat ramt ha wy sjoen nei de [...]
27 januari 2016
TSJOMME DIJKSTRA - It is in ûnderfining dy’t los stiet fan elke oare útfiering fan orkesten, en as konsertbesiker witte je amper wat je oerkomt. De orkesten stean yn de sporthal fan Beetstersweach yn in U-foarm opsteld. De muzyk komt je fan links yn ’e mjitte, fan rjochts, fan efteren en dan, ynienen, fan alle kanten tagelyk. Der stiet ek pop en R&B op it [...]
19 januari 2016
HENK WOLF - Soms kun je taalverandering betrappen nog voordat woordenboekmakers dat hebben gedaan. Volgens mij heb ik de afgelopen jaren in elk geval drie betekenisveranderingen opgemerkt voordat anderen dat hebben gedaan: een in het Nederlands en twee in het Fries. Ik loop ze even langs. Minzaam Het woord 'minzaam' betekent volgens al mijn woordenboeken 'vriendelijk', in het bijzonder tegen lagergeplaatsten. Zo gebruik ik het [...]
14 januari 2016
MARRE SLOOTS - Yn 1682 krige de Fryske wiskundige en arts Bernardus Schotanus à Sterringa opdracht foar syn Uitbeelding der Heerlikheit Friesland; zoo in ’t Algemeen als in Haare XXX bijzondere Grietenijen, better bekind as de Schotanus-atlas. No, presys 333 jier letter, is de atlas opnij te krijen. Hânbûn, ynklusyf mei goudpigmint ynkleure ôfbyldings en fan ‘oudhollands gevergeerd papier’. Foar de leafhawwer, dat wol: in [...]
17 december 2015
MARRE SLOOTS - Filmkolleksje Brouwer jout dûbel byld fan Dokkum yn de lêste oarlochswinter Seis wike lyn kaam Ewoud Brouwer út Leiden nei it Fries Fersetsmuseum. Mei in tas fol âlde 8 mm films. En in ferhaal. Fusillearing Ewoud Brouwer is de soan fan Oeds Andries Brouwer (1909-1977), fersetsman en de makker fan ien fan de meast bysûndere stikjes oarlochsfilm yn Nederlân: de bekisting fan de [...]
8 december 2015
GERBEN DE VRIES - (Harm) Tjalling Waterbolk (Havelte, 1924) jildt as ien fan de foarnaamste argeologen fan Nederlân. Hy studearre biology oan de Rijksuniversiteit Groningen en wurke in tiid as assistint fan de ek al sa ferneamde Albert Egges van Giffen. H.T. Waterbolk promovearre yn 1954 en yn datselde jier waard er heechlearaar-direkteur oan wat doe noch it Biologisch-Archeologisch Instrituut (B.A.I.) fan de Grinzer universiteit [...]
23 november 2015
GERBEN DE VRIES - Op de weegschaal heb ik de boeken gewogen en behoorlijk zwaar bevonden. In totaal wegen de drie boeken over Fries goud en zilver toch al gauw acht kilo. Misschien moet de Billy van Ikea de deur maar uit en kan er uitgekeken worden naar een nieuwe boekenkast van stoer massief eikenhout, want het grenenhout uit de eeuwig zingende bossen van Zweden [...]
23 november 2015
GERBEN DE VRIES - Swaantsje 6, Hieke 18, Pytsje 23, Sytske 2, Hiltsje 14. It stie yn earder dagen yn rûge potleadstreken op de balken fan it bûthús. De nammen fan de molkkij op in boerepleats. Yn dy tiid hie in grutte boer in stik as 30 kij en it leafst ek ferskeidene soannen. 'Boeren buorkje allinnich mar foar de bern', sei men doe yn [...]
18 november 2015
GERBEN DE VRIES - It is noch net sa hiel lang lyn dat de boeren oppermachtich wiene op it plattelân. Pleats nei pleats tsjûgje fan rykdom en wolfeart. De trekkers rieden noch drok troch it doarp en op merken en doarpsfeesten wie de boer grut man. De kâlde sanearing fan Europeaan Sicco Mansholt hie der foar soarge dat de lytse boeren ferdwûn wiene en dat [...]
13 november 2015
HENK WOLF - Drie puntjes die we op een nieuwe manier zijn gaan gebruiken Het leesteken dat bestaat uit drie puntjes heet het 'beletselteken'. Het geeft conventioneel aan dat er iets is weggelaten of dat de schrijver spanning wil oproepen. De Franse schrijver Céline is bekend om het veelvuldig gebruik ervan, maar verder was het altijd een redelijk schimmig leesteken dat in het onderwijs weinig [...]
22 oktober 2015
RICHARD DE BOER - It Fries Museum joech earder dit jier it swurd fan Grutte Pier de haadrol yn 'e striid foar it bemasterjen fan 'e Museumprijs. As pr-stunt kaam der sels in fiktive claim op te lizzen. Mar de fraach oft it ûnbidich grutte âld swurd no wol echt fan Pier Gerlofs Donia west hat, wie fierder gjin tema. Wylst no krekt dêr in [...]
21 oktober 2015
GERBEN DE VRIES - In ons dromerige dorp werd, alweer meer dan een halve eeuw geleden, een verbindingsweg aangelegd tussen de dorpsstraat en de nieuwe Rijksweg 43. Die kreeg bijna vanzelfsprekend de Friese naam Ferbiningswei. Zoals de dorpsvaart officieel it Ges heette maar door de dorpsbevolking gewoonweg de Ald Feart genoemd werd, zo kreeg ook deze verbindingsweg een eigen naam. It Dwersdykje. In Friesland zijn [...]
